11. SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI - TÜRK DİLİ VE TARİHİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Türkçülüğün temellerinden olan Türk dili ve kültürüyle ilgili ilk çalışmalar Tanzimat Dönemi’nde başladı. Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın dilde sadeleşme çabaları bunun ilk örnekleridir. Bu çalışmalardan bazıları şunlardır:

Lehçe-i Osmani (Ahmet Vefik Paşa): Türkçeyi bağımsız bir dil olarak ortaya koyma çabasıdır.

Şecere-i Türkî (Ahmet Vefik Paşa): Ebulgazi Bahadır Han’dan çevirdiği bu eserinde Türk tarihinin İslamiyet’ten önce başladığını belirtir.

Tarih-i Âlem (Süleyman Paşa): Askerî okullar için hazırlanan bir ders kitabıdır. Türk tarihini İslamiyet öncesinden başlayarak anlatır.

Lisan-ı Türkî (Şemsettin Sami): Türk kavramından övgüyle sözeden edebi bir makaledir.

Kamus-i Türkî (Şemsettin Sami): Türk dili üzerine hazırlanan bir sözlüktür.

TÜRKÇE ŞİİRLER VE DERGİ ÇALIŞMALARI

1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet’ten sonra Türk dili ve Türk tarihi ile ilgili araştırma ve incelemeler hız kazandı. Ahmet Hikmet ve Mehmet Emin gibi sanatçıların vatan ve millet sevgisini işleyen eserleri özellikle genç aydınlar arasında büyük bir heyecan oluşturdu. Mehmet Emin Yurdakul’un 1897’de Türk-Yunan savaşı sırasında yazdığı “Ben bir Türk’üm, dinim, cinsim uludur” dizesiyle başlayan “Cenge Giderken” adlı şiiri geniş yankı uyandırdı. Sanatçı daha sonra şiirlerini topladığı kitabına “Türkçe Şiirler” adını vermesi aynı millîyetçi duyarlılığın bir göstergesidir.

Bu gelişmeler millî bir edebiyatın doğması için müsait bir zemin oluşturdu. Yine 1908 yılında, Yusuf Akçura, Necip Asım gibi isimler Türk Derneği’ni kurup aynı adla bir de dergi çıkarmaya başladılar. 1911’de yine aynı doğrultuda Mehmet Emin, Ahmet Hikmet, Yusuf Akçura Türk Yurdu Derneği’ni kurarak Türk Yurdu dergisini hayata geçirdiler. Bunu 1912’de Emin Bülent ve Hamdullah Suphi gibi isimlerin çıkardığı Türk Ocağı dergisi takip etti. Bu dönemde halkın seviyesine inerek yayın yapmayı

ilke edinen dergilerden biri de Halka Doğru (1913) dergisidir.

1908’den sonra kurulan bu dernekler ve onlara ait yayın organları millîyetçiliğin siyasî bir akıma dönüştürülmesinde, dilin sadeleştirilmesinde ve örgütlenme konusunda önemli ve büyük bir katkı sağladı.