Millîyetçilik hareketinin edebiyata yansıması Genç Kalemler dergisinde kendini gösterdi. 1911’de Selanik’te Ömer Seyfettin ve Ali Canip tarafından başlatılan dilde sadeleşme hareketi, Millî Edebiyat’ın oluşmasında belki de en büyük katkıyı sağladı.
Selanik’te çıkan Hüsün ve Şiir dergisinin başyazarı Ali Canip Yöntem, derginin isminin Genç Kalemler olarak değiştirilmesini önerir. Bu öneri kabul edilince Ömer Seyfettin, Ali Canip’e bir mektup göndererek “dil ve edebiyatta çığır açmak” düşüncesini iletir. Olumlu karşılanan bu istek, Ali Canip Yöntem, Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’i bu dergide bir araya getirir. Özellikle Ziya Gökalp’in katılmasıyla dergi, Türk edebiyatının ses getiren bir yayın organı haline gelir. Dergi, ilk defa “Millî Edebiyat” ifadesini kullanarak millî bir edebiyatın oluşması için edebî dilin millîleştirilmesi gerektiğini dile getirir ve “Yeni Lisan” hareketini ortaya koyar.
Tüm bu gelişmelerden sonra 1911’de Selanik’te çıkarılan Genç Kalemler dergisinde Ömer Seyfettin, “Yeni Lisan” başlıklı bir makale yazar. Tüm topluluğun dil anlayışını yansıttığını belirtmek için dergide imzasız yayımlanan ve Millî Edebiyat’ın bir çeşit edebî beyannamesi sayılan bu makalede bazı görüşler öne sürer.
1. Arapça, Farsça tamlamalar ve dil bilgisi kuralları kullanılmamalı, tamlamalar Türkçe kurallara göre kurulmalıdır.
2. Arapça ve Farsça sözcükler, o dillerdeki kullanımına göre değil, Türkçede söylendiği gibi yazılmalıdır.
3. Türkçeye girmiş Arapça sözcükler, Arapça dil kurallarına göre değil, Türkçedeki kullanışlarına göre dikkate alınmalı.
4. Halk arasında yaygın olarak kullanılan Arapça, Farsça sözcükler, Türkçeleşmiş sayılmalı ve dilimizden atılmamalıdır.
5. Türkçede karşılığı olan yabancı sözcükler kullanılmamalıdır.
6. Yazı diliyle konuşma dili arasındaki farklılık ortadan kaldırılmalı, bunun için İstanbul halkının konuştuğu doğal Türkçe yani İstanbul ağzı, yazı dilinde esas alınmalıdır.
7. Diğer Türk lehçelerinden kelime alınmamalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder