10. SINIFLAR DİL VE ANLATIM - SÖYLEŞMEYE BAĞLI (DİYALOG) ANLATIM

1. Söyleşmeye bağlı anlatım, en az iki kişi arasında geçen konuşmaya dayanır. Metinlerin konuşma bölümlerinde ve günlük yaşamda yapılan karşılıklı konuşmalarla gerçekleşen her türlü iletişimde kullanılır.

2. Söyleşmeye bağlı anlatım, temelde “diyalog” ya da “monolog” şeklinde gerçekleşir. Diyalog, en az iki kişinin arasında gerçekleşen karşılıklı konuşma; monolog, bir kişinin kendi kendine ya da karşısında biri varmış gibi konuşmasıdır.

3. Bu anlatım türüyle oluşturulan metinler içinde tiyatronun ayrı bir yeri bulunmaktadır. Çünkü tiyatro metinleri tamamıyla diyalog bazen de monologlardan oluşur. Ancak diğer metinlerde ihtiyaç duyulduğu yerlerde ve ölçüde kullanılır.

4. Göstermeye bağlı edebi bir metin olan tiyatroda diğer edebi metinlerdeki gibi belli bir anlatıcı yoktur. Yazar her şeyi kahramanlarını "konuşturarak" anlatmak zorundadır

5. Söyleşmenin doğru ve sağlıklı bir biçimde gerçekleşebilmesi için bazı şeylere dikkat edilmesi gerekir. Bunlar jest ve mimikler, vurgu ve tonlamalardır.

6. Bir söyleşmede en önemli göstergelerden olan “jest ve mimikler” sayesinde konuşmanın inandırıcılığı sağlanır ve bu sayede karşı tarafı etkilemiş oluruz.

7. Bazı sözcük, hece ya da ifadelerin daha baskılı ve belirgin söylenmesi olan “vurgu”, sözün etkisini artırarak konuşan kişinin duygu ve düşüncesinin dinleyende doğru bir şekilde algılanmasını sağlar.

8. Duygu ve düşüncelerin anlamına uygun olarak sesin yükselip alçalması olan “tonlama” ise söyleşmeye duygusal bir değer katması açısından önemlidir. Tonlama sayesinde acıma, özlem, korku, kaygı, sevgi gibi duyguların belirginleşmesi sağlanır.

9. Konuşma tarzı, “bağlam” ve konuşulan kişilere göre çeşitlilik gösterebilir. Bu, konum ve durumumuza bağlıdır. Kişisel olarak yakın hissettiğimiz insanlarla daha samimi bir havada konuşup içten ve rahat bir ses tonu kullanılırken resmi ortamlarda daha ciddi bir havada ve tonda konuşmamız

gerekebilir. Örneğin bir annenin çocuğuyla konuşurkenki ses tonuyla bir patronun çalışanıyla konuşurkenki ses tonu birbirinden farklı olacaktır. Ya da iki sevgilinin konuşmasıyla bir profesörün ders anlatımı sırasındaki konuşma tarzı birbirinden farklıdır.

10. Söyleşmeye bağlı anlatım roman, hikâye, manzum hikâye, şiir, tiyatro; sohbet, röportaj, anı, gezi yazısı, yaşam öyküsü, öz yaşam öyküsü, mektup, günlük gibi edebi ve öğretici özellik taşıyan metinlerin diyalog ve monolog bölümlerinde kullanılır.